De Berkel beleven
Geniet je liever vanaf de waterkant, of ga je actief het water op? Het kan allebei bij de Berkel. Het riviertje slingert door het landschap, alsof dat altijd zo is geweest. Maar schijn bedriegt. De Berkel heeft door de jaren heen veel veranderingen ondergaan. Vroeger was de rivier vooral van belang voor waterafvoer, transport en het aandrijven van watermolens. Nu spelen andere factoren een belangrijke rol.
Van functionele Berkel…
De Berkel is 110 km lang; 45 kilometer in Nederland en 65 kilometer in Duitsland. Daar heeft zij haar oorsprong, in de plaats Billerbeck. In Nederland loopt ze via de gemeenten Berkelland, Lochem en Zutphen over in de IJssel. Vroeger zorgde de Berkel nogal eens voor overstromingen. Om water snel af te voeren werd de rivier gekanaliseerd. Bochten werden strakgetrokken, enkele stuwen geplaatst. Ook werden voorzieningen aangelegd om in natte tijden water te kunnen lozen op het Twentekanaal. Het water kon zo snel weg, maar ook enigszins gereguleerd worden. Deze aanpak had tot gevolg dat er geen overstromingen meer waren. Maar het landschap was flink veranderd. De rivier werd een afvoerkanaal. Van het natuurlijke rivierlandschap was weinig over en in de rivier daalde bijvoorbeeld het aantal vissoorten.
… via herstel van de Berkel…
Door het veranderen van het klimaat, de afname van transport via water en de toenemende aandacht voor een gezond woon- en leefklimaat veranderde de functie van de Berkel. Door de droge zomers willen we water niet meer snel afvoeren, maar meer vasthouden. Daarom laten we de rivier weer door het landschap slingeren. Dat zorgt ook voor de nodige variatie in stroomsnelheden. Daarmee creëren we een gezond leefklimaat voor de soorten in en om de rivier. En het geeft de rivier haar natuurlijke uitstraling terug. Verder zijn net naast de rivier gebieden gecreëerd, die bij hoog water mogen overstromen. Zo kan de rivier het teveel aan water veilig kwijt. Overlast in stroomafwaartse richting wordt zo voorkomen.
…naar genieten van de Berkel
Daarnaast is het genieten van de rivier belangrijker geworden. We willen de rivier beleven; erop varen, zwemmen, aan de wal liggen, erlangs fietsen of lopen. Aandacht voor waterkwaliteit en de omgeving is belangrijk. Daardoor is het genieten van de flora, fauna, de watermolens en de mooie panden langs de rivier.
Door de variatie aan stroomsnelheden van het water ontstaan steile en flauwe oevers. Dit zorgt voor veel variatie in planten- en diersoorten. Vogels als de blauwe reiger, fuut, meerkoet, aalscholver en grote gele kwikstaart zijn te spotten. De ijsvogel maakt graag nesttunnels in de steile oevers. In de avondschemering laten vleermuizen zich zien.
Aan de oevers en op het water leven groene kikkers, maar ook libellen en weidebeekjuffers. Door de aanleg van vispassages zorgen we ervoor dat vissen de stuwen kunnen passeren. Vissen kunnen zo trapsgewijs en tegen de stroom in het grote niveauverschil van het water bij de stuwen overbruggen. Zo kunnen zij naar hun paaigebied zwemmen.
Misschien leuk om te weten: in de Berkel komen onder meer paling, blankvoorn, winde en serpeling voor.
